Чужан кыв вӧсна тӧждӧн

Коми кыв видзӧмын бать-мамлӧн пай йывсьыд бӧръя кадӧ бара кутім ёна сёрнитны. Буракӧ, йӧзыслы колӧ уна кад, медым гӧгӧрвоны, мый гортад кӧ кагаыдкӧд комиӧн он сёрнит, дзолюкыд оз нин велав чужан кыв дорад – кутас сійӧс ӧтдортны, кыдзи тӧдтӧм кыв. Сідзкӧ, медым бать-мам эз кывны асьсӧ мыжаӧн сыысь, мый чужан кыв кусӧ, налы колӧ зільджыка уджавны челядьыскӧд. Буретш та могысь и вӧлі котыртӧма Сыктывкарын коми семьяяс ӧтувтысь «Шуда котыр».

Бур традицияӧн лои ныв-поснилы выльвося гаж котыртӧм. Локтысь челядьӧс паныдаліс Лымныв (ворсіс Наталья Чаланова) да индіс, мый коз пуыд абу! Таӧдзсӧ дзолюкъясыд шаръясӧн ворсісны да эз и казявны, мый мыйкӧ оз тырмы, кутісны синнас корсьны выльвося путӧ, но та кадӧ повзьӧдчана шылад улӧ на дорӧ пырӧ Ёма (ворсіс Ольга Худяева) – скӧр чужӧма, мисьтӧм паськӧма, лёзь юрсиа. Мыйла пӧ татчӧ локтінныд? Выльвоасьны? Дзик нинӧмла пӧ: звер-пӧтка пӧ козтӧ оз мичмӧдны, Выль вотӧ оз пасйыны, сідзкӧ и челядьлы нинӧмла гажӧдчыны. Дзик пыр и гӧгӧрвоим, коді коз путӧ дзебӧма. Недыр мысти Ёмаыд кӧсйысис жӧ челядьыдлы козтӧ бергӧдны, сетасны кӧ сылы «Алёнкаӧс» (челядьтӧ пӧ важӧн нин ог сёй) – шоколад.

Ёмаыд челядь дорад локтӧма зэв вежӧра, варов да ӧнія кадкӧд ӧтвыв восьлалысь. Киас бедь: ӧтар помас – рос, мӧдарас – смартфон. Здук аддзас да ӧдйӧ и ачпасасьӧ – фотографируйтӧ асьсӧ коз водзын, челядь дорын. А нӧшта ныв-посни тӧдмалісны, мый Ёма радейтӧ велӧдчыны – котралӧ Нерсян университетӧ. Унаторйӧ велалӧма сэні, но медводз – эльтчыны да нимтысьны, мый и ставныслы петкӧдліс. Ёсь кывйыс веськаліс и Ӧльӧксанъяслы, и Оляяслы. А сэсся вежӧра Ёмаыд судзӧдіс черань везӧн мичмӧдӧм, чукралӧм тетрадьсӧ да босьтчис нӧдны. Видлӧй и Ті ӧтиӧс тӧдмавны:

   Уна, уна, уна во

   Козин вайӧ Пӧльыд со.

   Кампет, чача. Нем оз вун!

   Тайӧ луныс …

Пырысьтӧм-пыр челядь горӧдасны «чужан лун», но сорсясны. А Ёмаыдлы таысь любӧ, ӧд найӧ сы моз жӧ вочавидзисны. А сідзкӧ, босьтісны «госа» «кык» – тадз тай донъялӧма Ёмаыдлысь уджтӧ университетса велӧдысьыс.

Ворсыштӧм бӧрын Ёмаыд шаньмис да индіс, кытчӧ сайӧдіс коз путӧ. Зэв бур, мый Ёртасян керкалӧн ичӧт жырйын абу вӧлӧма козйыд. Вайим аскӧд. Волӧмкӧ, челядьыдлы медъёна кажитчӧма пу мичмӧдӧмыд. А сэсся ӧтвыв ливкйӧдлім «Сьӧд вӧрын чужис-быдмис коз». Комиӧдӧм сьыланкывлысь кывъяссӧ сетім ыджыд экран вылӧ (пульт сайын вӧлі Людмила Камбалова): быдӧн вермис син водзас кутны кывъяссӧ.

Дыр корӧм бӧрын челядь дорӧ воис Кӧдзыд пӧль (ворсіс Ӧльӧш Рассыхаев). Сылӧн нопйыс вӧлі сьӧкыдджык воддза вояс серти, а сідзкӧ, ныв-посниыс локтӧма унджык. Ёмаыд, выльышпозыд, дзик пыр наяна матыстчис Кӧдзыд пӧль дорад да корис «Алёнкатӧ», и муртса эз шепав кампет тыра мешӧктӧ. Ёмаыдлы вичмис шоколадыд, но водзӧ на кытшӧн сьыліс да ворсіс – эз окотит гажаинсьыд мунны. А сэсся Кӧдзыд пӧльыд кывзіс шань ныв-пилысь кывбуръяссӧ. Унджык кывбуръяссӧ, дерт, висьталісны комиӧн да шензьӧдісны став бать-мамсӧ. Бура лӧсьӧдчӧмаӧсь, дзолюкъясыд! Медсюсьясыд лыддисны веськыда телепонсьыс. Комиӧн сёрнитысь Кӧдзыд пӧльыд – шань волшебник, быдӧнлы козьналіс юмовтор.

Колӧ пасйыны, мый челядьлы гажсӧ дасьтӧма бать-мам вынӧн, этша сьӧмӧн (сценарий комиӧн дасьтім асьным, жыр мичмӧдім, тшай юим). Ас борд улас «Шуда котырӧс» лэдзис Коми республикаса войтырлӧн Ёртасян керка, коді тшӧтш вичмӧдіс Кӧдзыд пӧльлысь ла Лымнывлысь паськӧмъяссӧ.

 

Коми челядьлы выльвося гаж мӧдысь нуӧдӧм бӧрын выльысь кыптісны майшасяна мӧвпъяс. Ӧти-кӧ, тыдовтчис, мый коми литератураын зэв на этша гижӧма Выль во тема вылӧ кывбуръяссӧ, а мый эм, сэтысь колӧ на бӧрйысьны. Чайта, гижысьяслы колӧ зільмывлыны да лӧсьӧдыштны кывбуръяссӧ. Тайӧ абу заказ. Тӧда ӧд, мый заказ серти бур кывбурыд оз чуж. Ӧти сайын шуа, мыла кывбурыд этша и мукӧд тема серти (шуам, мам йылысь, праздникъяс кежлӧ).

Мӧд–кӧ. Тӧдсаӧй коркӧ шензьӧмпырысь висьталіс сы йылысь, мый сылӧн чужан сиктас, кӧні роч мортыс гежӧд, став гажсӧ мыйлакӧ нуӧдӧны рочӧн. Мыйла тадзи артмӧ? Чайта, культура керкаад уджалысьясыд кокньӧдчӧны – босьтӧны дась сценарийяс да рочӧн «шпаритӧны» ыджыд сценасянь. А дзик коми челядьлы ковмывлӧ кывзыны дзугӧм роч кыв. Такӧд йитӧдын эм вӧзйӧм сиктын культура уджалысьяслы – дасьтӧй сценарийястӧ асьныд, нуӧдӧй гажъястӧ комиӧн, корӧй челядьсӧ лыддьыны коми кывбуръяс! Эн сетчӧй рочмӧдан визулыслы!

Ми асьным кывкутам аскиалун вӧсна. Вай огӧ жӧ вӧйтӧй да омӧльтӧй ассьыным культуранымӧс да кывнымӧс! Налӧн джуджтаыс тырмас быдтыны енбиа йӧзӧс, колӧ сӧмын челядькӧд сёрнитны комиӧн, восьтыны кывлысь мичсӧ.