понедельник, 17 сентября 2018 г.

Кыв поз. Квайтӧд чукӧртчӧм

Гожся шойччӧм бӧрын выль вынъясӧн босьтчим нуӧдны "КЫВ ПОЗ" проектлысь семинар-практикумъяс.



Бать-мамлы вӧзйим мӧвпыштны сы йылысь, кыдзи найӧ артасьӧны да шуалӧны лыдпасъяссӧ. Тайӧ темаыс важӧн кодь нин бергаліс миян юрын, и сӧмын ӧні шуим та йылысь сёрнитны "Кыв поз" практикум дырйи.

Тайӧ темаас и вӧйтчылім психолог Мария Грищенко да логопед Анастасия Третьяковакӧд.



Пыр жӧ и тыдовтчис, мый быд лунъя сёрниын шуалам ог комиӧн, а рочӧн: телепон номеръяс, адрес да керка номер, часіысь кад, артасям рочӧн жӧ - "умножайтам", "делитам" и с.в. А вӧлӧмкӧ, ставсӧ позьӧ шуны комиӧн.

Медым тӧдмавны, бура-ӧ тӧдам коми лыдпасъяссӧ да кужам-ӧ комиӧн артасьны, практикум нуӧдысьяс корисны петны кык семинаристӧс.


Ольга вель ӧдйӧ вуджӧдіс да рочӧн шуаліс комиӧн гижӧм кывъяссӧ, а Илля - артасис - содталіс, чинталіс, юкис да унааліс экранын петкӧдлӧм примеръяс.


Пыр жӧ и гижыштім выль кывъяс, кодъясӧн колӧ вӧдитчыны, медым комиӧнджык сёрнитны:
* содтыны - сложить, плюс (шуам, вит дорӧ содтам куим, лоӧ кӧкъямыс);
* чинтыны - вычесть, минус (шуам, нёльысь чинтам кык, лоӧ кык);
* юкны - разделить (шуам, кызь юкам нёль вылӧ, лоӧ вит);
* умножить - унаавны, босьтны (шуам, кыксӧ босьтам витысь, лоӧ дас).
 

Кокни-ӧ ӧти кывйысь мӧд кывйӧ чеччавны, кор шуалан лыдпасъяс сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн? Кутім ворсны: ӧти морт шуӧ комиӧн медводдза лыдпассӧ, мӧд - рочӧн мӧдсӧ и с.в. Вӧліны косталӧмъяс. Вӧлӧмкӧ, тайӧ сьӧкыдджык сы серти, шуалам кӧ лыдпасъяссӧ сӧмын кутшӧмкӧ ӧти кывйӧн.

Бать-мам юксисны и асланыс опытнас, кыдзи позьӧ кагатӧ велӧдны коми лыдпасъясӧ. Кор нин каганыд заводитӧ сёрнитны, колӧ быд лун пыртны сёрниад лыдпасъяссӧ:
* чуньтӧ лыддигӧн;
* арлыд висьталігӧн;
* эмтор арталігӧн (кымын кампет, мач, пань и с.в.);
* пос кузя кайиг-лэччигӧн (ӧтисянь дасӧдз и дассянь ӧтиӧдз);
* Лыдпасъяс юрад бурджыка пырасны, кор велӧдам коми лыддьысянкывъяс "Ӧтик - мӧтик, кык - мык...", "Итӧ-катӧ";
* Кор каганыд зільӧ нин артасьны, позьӧ уличаті мунігӧн лыддьыны керка номеръяс, машина вылысь номеръяс, содтавны да чинтавны лыдпасъяссӧ.
* содталіг-чинталігӧн быть колӧ каганытӧ велӧдны комиӧн шуавны ставсӧ (абу "восемь минус два", а "кӧкъямысысь чинтам кык").
* кагакӧд позьӧ тадзи ворсны: юрад мӧвпыштанныд лыд. Комиӧн лыдпасъяс шуалӧмӧн каганыдлы колӧ тӧдмавны лыдсӧ, а верстьӧ морт индалӧ "унджык" да "этшаджык" кывъясӧн.
* Каганыдлы коми ногӧн шуалам и тӧлысь да лун (кӧч / сентябр тӧлысь 15-ӧд лун), улича да керка (Сӧветскӧй улича, дасӧд керка), часі кад (кык да джын) да с.в.
* Бур лоӧ, кадысь кадӧ кӧ примерсӧ шуанныд и комиӧн, и рочӧн.


Ас мӧвпъясӧн юксигӧн гӧгӧрвоим, мый ми воштам комиӧн артасьӧм, воштам комиӧн мӧвпаланног, кор шуалам "без пяти два", "через два часа", "ола Сӧветскӧй восемьдесятын", "талун тринадцатое сентября", "ветла третей поликлиникаӧ", "гиж номерӧс - восемь, девятьсот четыре....", да с.в.

Тайӧ лыдпасъяс саяс - быдса мир. И тайӧ мирсӧ вермӧ восьтны сӧмын комиӧн мӧвпалӧм, коді ӧні тырӧма мӧд кывйӧн.

Мыйла артмис сідзи, мый кутім рочӧн шуавны сійӧс, мый позьӧ и колӧ комиӧн? Унджыкыс сыын, мый абу коми национальнӧй школа, кӧні математикасӧ велӧдӧны комиӧн. Миян гӧгӧр уна роч сёрни. Со и велалім, мый комиӧн сэсся тайӧс шуны ог кужӧй. 

Та серти неыджыд цитата, мый гижис Ирма Карманова Контактын (чайта, абу гусятор), кор юалі, кыдзи артасьӧны:


«Рочӧн. Роч школаын велӧдӧны челядьсӧ, а оз комиын, кӧть пӧшти став велӧдысьыс коми вӧлі. Весиг медкомиыс джынвыйӧ роч нин, артасьӧ рочӧн да. Артасьӧмыд да лыдпасыд быдлаын. Дзик комиыс абу. Эм и татшӧмтор: гортас комиӧн сёрнитӧны ӧта-мӧдыскӧд, а ВКын гижӧны рочӧн мам-пиа».


А миян челядь семинар дырйи олісны кагульничаяскӧд - Мария Игушевакӧд, Марина Лопыревакӧд да Алина Лодыгинкӧд (эскам, мый студенталӧм бӧрын бӧръяс тайӧ уджсӧ). Челядьыд серпасалісны ар да удитісны ворсыштны.

Кор бать-мам воисны челядь дораныс, медводз ӧтлаын ворсыштім. Ставным сувтім кытшӧ, пуктім гажа сьылан. Кор дугдӧ вӧлі сьыланкывйыс, шуӧны - кымын мортӧн колӧ ӧтувтчыны. Шуасны кӧ "куимӧн", сідзкӧ куим морта котыръяс артмӧдам. Со и котралыштім - корсим, кытчӧ позьӧ сибӧдчыны.
 
А нӧшта на гажаджык вӧлі, кор ковмис сьыланкыв кывзігӧн петкӧдлыны, кутшӧм вӧлӧма "Семён дядь": ыджыд юра, этатшӧм ныра да синма, коді вӧчӧма кутшӧмкӧ фигура.


Воддза паныдасьлӧмъясыс: медводдза, мӧд, коймӧд да нёльӧд.


Сизимӧд паныдасьӧмыс йирым тӧлысь 21-ӧд лунӧ 11 чассянь Ёртасян керкаын. Унджык юӧр лыддьӧй проектлы сиӧм "КЫВ ПОЗ" котырысь Контактын.

"Кыв поз" проект олӧмӧ пӧртӧ "Коми войтыр" ӧтмунӧм Коми республикаса национальнӧй политика министерство отсӧгӧн да "Лукойл" сьӧм вылӧ.

Комментариев нет:

Отправить комментарий