Гуся медальяс да орденъяс

Коми кывъя газетъяс лыддигӧн аддза век ӧти и сійӧ жӧ кыв нормаяс торкалӧм. Ог тӧд, кодлы да кыдзи, но менӧ тайӧ ёна дӧзмӧдӧ. Сёрниыс мунӧ медаль, орденъяс комиӧн гижанног йылысь. Мыйлакӧ нимъяссӧ гижӧны газетъясын рочӧн. 

МАНАРАГА. БӦРЪЯ ЮКӦН

МАНАРАГА. БӦРЪЯ ЮКӦН

Интасянь Сыктывкарӧ локтім выль пӧлӧс поездӧн. Важӧн нин эг ветлы тайӧ транспортнас да вежсьӧмъяссӧ ог вӧлі и тӧд. А тані эм кондиционер, зарядка, биотуалет и весиг душ. Душыд эз нин ковмы.

Микуньын чеччим да пуксим кӧртымалӧм автобусӧ. Гортын виччысис Ёгор пиӧй, коді некымын часӧн водзджык пырис гортӧ – сійӧ тшӧтш воис шондіа саридзын гожйӧдчӧм бӧрын. Сэтчӧ сійӧс мӧдӧдлім коми кывйысь бура велӧдчӧмысь.

МАНАРАГА. ӦКМЫСӦД ЛУН

 ӦКМЫСӦД ЛУН. ЕРКУСЕЙ

 

Талун шойччан лун. Виччысям «Урал» машина, коді миянӧс вайӧдас Интаӧ кӧрт туй вокзалӧдз. Кадыс мунтӧдз эм. Та вӧсна асывнас вӧзйисны ветлыны Еркусей изйӧдз. Тадзи ми нюжӧдім ассьыным походнымӧс нӧшта на 9 километра вылӧ.

МАНАРАГА. КӦКЪЯМЫСӦД ЛУН

КӦКЪЯМЫСӦД ЛУН. ЖЕЛАННӦЙ

Водз водім, водз и садьмим. Мукӧдыс кык часын чеччылӧмаӧсь нин, паныдалӧмаӧсь туристъясӧс, кодъяс мунӧмаӧсь водзӧ. Ми кор вӧлі дасьӧсь нин петны туйӧ, тыдовтчисны куим мужичӧй. Сёрниӧ воим – Свердловск обласьтса Леснӧй посёлокысь. Ёна шмонитім, быттьӧ важӧнсянь нин тӧдсаӧсь. Ӧтлаын снимайтчим. Мыйлакӧ мукӧдыскӧд тадзи эз вӧв.

Бӧръя лунлӧн мог – воӧдчыны Желаннӧй базаӧдз. Дас вит кымын километра мунны тӧдса нин туйті. Шорысь медводдзаысь казялім дас сантиметра кузьта чериясӧс – кунжа пӧ.

МАНАРАГА. СИЗИМӦД ЛУН

СИЗИМӦД ЛУН. ЗИГЗАГ

Асывнас муртса удитім сёйны, локтӧ нин туристъяслӧн ыджыд котыр. Вӧлӧмкӧ, войколалӧмаӧсь метра 300 сайын. Кык вежон пӧ кутам туриставны; кӧсйӧны ылӧджык лэччывны. Сэтчӧдз ми эг волӧй – местасӧ ог тӧдӧй.

Туйӧ петім сапӧгӧн, медым не вежлавны кӧм: тані изъяса ордым вежласьӧ нюраинӧн да ю вомӧн вуджӧмӧн. Тӧдса ю вуджим кӧмтӧг. Чайті, мый кокӧй йизис. Мӧд ю вуджим изсянь из вылӧ чеччалӧмӧн. Тані пасьталім кокни кӧм и мунім инструктор бӧрсянь гӧраясӧ вывлань – колӧ медводз вуджны Зигзаг перевал. Ӧдыс вӧлі надз, тэрмасьтӧг. Ордымным вошласис.

МАНАРАГА. КВАЙТӦД ЛУН

 КВАЙТӦД ЛУН. МАНАРАГА Ю

Манарага из йылӧ кайӧм унаӧс бордйӧдіс. Медшӧрсӧ вӧчӧма – сэтчӧ кайлім ставным. Ӧні позьӧ тэрмасьтӧг мунны тӧдса нин туйті.

Час сизимъясын садьмим да сёйим. Гӧтыркӧд ветлім купайтчыны. Палатка чукӧртігӧн вывлань кайисны ныла-зонма. Сэтшӧм шурыда восьлалісны, мый эг удитӧй юавны кодъяс да кытысь.

Сизимӧд лунлӧн мог – воӧдчыны Манарага ю вожӧдз да войколавны Зигзаг перевалӧдз. Бӧрыннас пӧ, пажун кадӧ, мӧвпыштам кӧні палаткаяссӧ зэвтны.

МАНАРАГА. ВИТӦД ЛУН

 ВИТӦД ЛУН. МАНАРАГА ИЗ

Мукӧдыс войнас унаысь садьмылӧма. Майбыр, войясыд югыдӧсь, и шонді югзьӧдӧма гӧра йывсӧ.

Гӧраӧ кайны дасьтім ичӧтик ноп – пажунӧн, шоныд кӧлуйӧн, ваӧн. Сергей нуӧдіс инструктаж, шуис, мый Манарага вылӧ кайигӧн лоасны сьӧкыдінъяс. Кодкӧ кӧ водзӧ пӧ оз кӧсйы кайны, Студенческӧй перевалсянь вермас асшӧра лэччыны лагерӧ. Сы бӧрын – гӧра йылӧдз вотӧдзыс кӧ кодкӧ оз кӧсйы кайны, сэки ковмас сэтчӧ кольччыны да виччысьны ставнысӧ, коді кавшасяс да кутас лэччыны. Мукӧдыслы тайӧ юӧрыс вӧлі повзьӧданаӧн.

Кӧкъямыс бӧрын петім. Водзын муніс инструктор да петкӧдліс восьлалан ӧдсӧ. Вӧлі кад фотографируйтны мунысь йӧзсӧ Манарага из водзын.

МАНАРАГА. НЁЛЬӦД ЛУН

 НЁЛЬӦД ЛУН. МАНАРАГА ВОЖ

Тэрмасьтӧг садьмим, сёйим, разим палаткаяс, чукӧртім нопъяс. Кодсюрӧ удитісны лэччывны Манарага ю дорӧдз купайтчыны – вӧлӧмаӧсь миян пӧвстын «моржъяс». Ме лэччылі жӧ, но меным тырмымӧн вӧлі кок кӧтӧдыштны.

Тӧла поводдяысь да кынмалӧмъясысь мукӧдыслӧн петӧма герпес, вомдорыс тӧлӧдӧма, а шондісьыс – сотчӧма чужӧм да ныр йыв.

МАНАРАГА. КОЙМӦД ЛУН

МАНАРАГА. КОЙМӦД ЛУН. КАР-КАР

 

Народа из вылӧ кайлӧм бӧрын ставныслӧн кутіс висьны кок пӧк да кок пыдӧс. Тайӧс кылісны ставныс асывнас чеччӧм бӧрын.

Коймӧд лунлӧн мог – вуджны Кар-кар перевал да воӧдчыны Манарага ю вожӧ.

МАНАРАГА. МӦД ЛУН.

МӦД ЛУН. НАРОДА ИЗ.

Садьми 6 час асылын. Удиті ветлыны метра 300 сайын сулалысь гӧраӧдз, кӧні тыдаліс лым. Кӧсйи видлыны ёна-ӧ чорыд лымйыс, кӧні рытнас котралісны кӧръяс.

Тӧрыт вӧлі некор дзоргыны бокӧ, а асывсянь ас кокӧн да синмӧн бурджыка тӧдмалі нэриник войвывса мусӧ. 

МАНАРАГА. МЕДВОДДЗА ЛУН

 МЕДВОДДЗА ЛУН

Интаӧ воӧм бӧрын вокзал дорысь аддзим «Урал» лӧз машина, сӧвтім нопъяснымӧс, бӧрйим пуклӧсъяс. Татчӧс йӧзыс тайӧ машинаяссӧ шуӧны «вахтовкаясӧн» – вахта вылӧ уджалысь йӧзӧс новлӧдлӧны. Машина вылӧ видзӧдігӧн нюм петіс – гижӧма «такси», телепон номер, машина номеркӧд орччӧн ӧшӧдӧма водитель ова гижӧд. Юалім жуысь йӧзыслысь. Эг сорсьӧй – тайӧ пӧ и нуӧ коланаинӧ туристъяссӧ. А кӧнӧсь пӧ мукӧдыс? Вӧлӧмкӧ, найӧ сӧмын на чукӧртчӧны, ӧта-мӧдсӧ корсьӧны вокзал водзас. Локтісны минут дас мысти. Инструкторным арталіс миянӧс, шуис, мый мунам час квайт, кыклаын сувтлам шойччыштны. Ковмас кӧ кодлыкӧ водзджык петны, тані пӧ эм сигнал кнопка. «Урал» машинаын вӧлӧма и «климат-контроль» функция. Колӧ сӧмын лэптыштны люксӧ, либӧ тупкыны. Тадзи шмонитыштіс Александр шопер.

МАНАРАГА. 1-дза юкӧн

    Коркӧ студент кадӧ на ветлӧдлі турклубӧ, дасьтысим Из гӧраясӧ мунӧм кежлӧ. Сэки эз артмы (ӧні и помкасӧ нин ог тӧд), а со таво кӧсйӧмным збыльмис. Ветлім тӧдтӧминӧ гӧтыркӧд кыкӧн. Солькнитчим мӧд котырӧ, мыйӧн веськӧдліс ыджыд опыта инструктор Сергей Семяшкин. Сылӧн эм "Активный отдых Коми" ас котыр.

Миян мог - кавшасьны Народнӧй (Народа) да Манарага из гӧраяс йылӧ.

Кымын вежлӧг коми кывйын?

Коми семьяяслӧн "Шуда котыр" клуб май тӧлысьӧ бара на чукӧртчыліс. Та пӧрйӧ нуӧдім "Шыпаскуд" квиз да сиим сійӧс коми гижӧд лунлы.

Кымын морт велӧдӧ коми кыв ӧнія кадӧ?

Йӧзӧс велӧдан, наука да том йӧз политика министерство чукӧртліс уджалан котыр, кодӧс вӧлі котыртӧма куим во сайын нин. Колян во уджалан котыр эз чукӧртчывлы пандемия ыждалӧм вӧсна. Таво медводдзаысь паныдасьлім да видлалім некымын юалӧм.

Гиж асьтӧ - коми

Тавося арнас Россияын нуӧдасны Йӧзӧс пасъялӧм. Тшӧтш юаласны и национальносьт да чужан кыв йылысь. «Коми му» газетын йӧзӧдлісны та серти менсьым видзӧдлас.

Алексей РАССЫХАЕВ (Микол Ӧльӧш),
«Коми войтыр» ӧтмунӧмса президиумӧ пырысь, Сыктывкарса юкӧнӧн веськӧдлысьӧс вежысь, филологияса кандидат, фольклор туялысь:

– Помнитанныд, «Чужан муын» сьыланкывйын: «Ачым коми, рӧдвуж – коми»? Сьыланыс ловтӧ кыпӧдӧ, овны корӧ. Кокыд ачыс печласьӧ, йӧктыны ыззьӧдӧ-тшӧктӧ. Миян семьяын дзик жӧ тадзи. И ме, и гӧтыр – коми, бать-мамным и пӧль-пӧчьяс – комияс, и челядьным, код ради и олам – тшӧтш комияс. Ныв-пиянным оз сӧмын шусьыны ли гижсьыны комиясӧн, а варовитӧны да гижӧны комиӧн, оз повны шуны асьнысӧ комиӧн.

Некыдзи ог вермы вунӧдны Ёгор пилысь шуӧмсӧ. Кор чужис нывным, вит арӧса пи юаліс, а кутшӧм кывйӧн пӧ кутас чойӧй сёрнитны? А сэсся недыр мысти ачыс жӧ и содтіс: кутам кӧ пӧ сыкӧд комиӧн сёрнитны, тшӧтш комиӧн пондас вочавидзны. Вит арӧса на, а вежӧрыс мыйта! Уналы тайӧ гӧгӧрвоӧмыс оз тырмы. Пыр рочасьӧны челядьыскӧд. Тадзи и вошӧ оз сӧмын кывйыс, вошӧ культураыс да став войтырыс.

Ньӧти абу окота пуктыны пай коми кыв да йӧз бырӧдӧмӧ! Матыстчӧ йӧзӧс пасъялӧм. Ми быть медводдзаясӧн висьтасям, мый ми – комияс, миян чужан кывным – коми кыв!