МАНАРАГА. МЕДВОДДЗА ЛУН

 МЕДВОДДЗА ЛУН

Интаӧ воӧм бӧрын вокзал дорысь аддзим «Урал» лӧз машина, сӧвтім нопъяснымӧс, бӧрйим пуклӧсъяс. Татчӧс йӧзыс тайӧ машинаяссӧ шуӧны «вахтовкаясӧн» – вахта вылӧ уджалысь йӧзӧс новлӧдлӧны. Машина вылӧ видзӧдігӧн нюм петіс – гижӧма «такси», телепон номер, машина номеркӧд орччӧн ӧшӧдӧма водитель ова гижӧд. Юалім жуысь йӧзыслысь. Эг сорсьӧй – тайӧ пӧ и нуӧ коланаинӧ туристъяссӧ. А кӧнӧсь пӧ мукӧдыс? Вӧлӧмкӧ, найӧ сӧмын на чукӧртчӧны, ӧта-мӧдсӧ корсьӧны вокзал водзас. Локтісны минут дас мысти. Инструкторным арталіс миянӧс, шуис, мый мунам час квайт, кыклаын сувтлам шойччыштны. Ковмас кӧ кодлыкӧ водзджык петны, тані пӧ эм сигнал кнопка. «Урал» машинаын вӧлӧма и «климат-контроль» функция. Колӧ сӧмын лэптыштны люксӧ, либӧ тупкыны. Тадзи шмонитыштіс Александр шопер.

Водзвыв юӧртлісны, мый гурана жугласьӧм туйті мунӧмысь вермас восӧдны. Корисны босьтны колана таблеткаяс. Слабог, некодӧс эз гудырт. Кӧть и деливӧ вӧлі.

Зэр улын зӧркӧда туйті мунігӧн мӧвпышті – кытчӧ жӧ ми мунам, кор нин тайӧ помасяс, ловйӧн воам ли огӧ? 10-20 километра часӧн мунӧм ёна дышӧдӧ. Ни кутчысьны он вермы, ни син куньны да ойбыртлыны, ни мукӧдыскӧд сёрнитны. Час кык мысти сувтлім шойччыштны, тӧдмасим дзигзысь-дзазгысь номъяскӧд, накӧд унаысь на сэсся вочаасьлім.

Сёрӧнджык нин воис мӧвп, мый Комиын туризм сӧвмӧдӧм могысь колӧ эськӧ татшӧм туйяссӧ вайӧдны бур состояниеӧдз. Ӧд татшӧм киссьӧм туйыс унаӧс повзьӧдлӧ. Тӧдмалан кӧ, мӧдысь татчӧ он лок, кӧть и эм мый видзӧдны.

Кор воим «Переправа» инӧдз, дзик пыр тӧдмаси сюръяяс йылӧ ӧшӧдӧм гижӧдъясӧн. Ми нин, вӧлӧмкӧ, «Югыд ва» национальнӧй паркын, кодӧс пыртӧма ЮНЕСКО-лӧн ставмирса вӧр-ва наследие лыдӧ. Аддзи сэтысь карта, ассьыным маршрут, гӧра нимъяс, джуджтасӧ, паркын быдмысь гежӧд дзоридзьяс, лэбачь да пемӧсъяс йылысь юӧр.

Вочасӧн тӧдмасялім – миян костын нёльӧн Печораысь, ӧти Усинскысь, мукӧдыс – Сыктывкарысь.

Переправасянь воссьӧ зэв мичаинъяс – Кожим ю, ниапу вӧртас. «Переправа» база весьтын вуджим Кожим ю. «Урал» машинатӧ некытчӧ визула юыс эз кылӧд. Вӧлі кӧ морт, кок йывсьыс эськӧ здукӧн уськӧдіс. Водзӧ туйыс неуна шылялыштіс, машина муніс тэрыбджыка. Вӧраин вежсис восьсаинӧн, а сэсся тыдовтчисны гӧраяс – кӧнсюрӧ куйліс на лым. Бӧлбанъю ковтысын, кыті и чукляліс машина туй, быдмисны нин ниаяс. Пуясыс абу ёна джуджыдӧсь, но зэв уна. Луншӧр кадын мунім «Желаннӧй» база весьтті водзӧ. Дзик пыр жӧ тӧд вылӧ уськӧді, мый тасянь неылын, «Чудное» инын, унаысь нин кӧсйисны перйыны зарни, но йӧзыс век сувтісны паныд.

Машинаысь чеччим джын час мысти Ичӧт Бӧлбантыысь петысь ю бокӧ. Дыр пукалӧм бӧрын кок вылӧ сувтны вӧлі сьӧкыд. Но ёнджыка повзьӧдіс чизыр войвывса тӧв да кынӧм сюмалӧм. Тэрыба пасьтасим, а сэсся пузьӧдім биару вылын ва, кизьӧртім сублиматъяс да сёйим. Медводдзаысь видлім татшӧм сикас сёянсӧ. Ог шу, мый воис сьӧлӧм вылӧ, но сёйны позьӧ. «Косьтӧны», вӧлӧмкӧ, и уна сикас рок, пюре, шыд, омлет и с.в. Век нин ноплы кокниджык.

Ӧкмысӧд лунся сёян пакет колим ыджыд сумкаӧ. Тайӧ пакетыс вӧлі менам нопйын, и ме, дерт жӧ, зэв ёна нимкодяси, мый неуна кокньӧді нопйӧс. Тайӧ сумкасӧ сэсся нуасны «Желаннӧй» базаӧ, кытчӧ ми воам походысь кӧкъямысӧд лунӧ. Кӧть и нопйӧй кокнялыштіс, сы пыдди сюрис содтӧд груз – биару баллон нуны.

Чеччӧминсянь бура тыдалӧ кык гӧра – Старик-из да Старука-из. Найӧ воча сулалӧны. На костын шыльыдіныс шусьӧ предокъяслӧн долинаӧн. Быть сулалыштім сэні, лыддим «Югыд ва» паркын уджалысьясӧн сувтӧдӧм гижӧдъяссӧ. Сэні гижӧма, мый тані овлӧмаӧсь яранъяс: нывбабаяслы эз позь пӧ весиг сувтны кок вылас, чеччыны дадьясысь, эз позь восьтны тані чужӧмсӧ, эз позь юны васӧ вежа тыысь.

Машина сувтӧм бӧрын недыр мысти локтісны кӧр видзысьяс, миянкӧд сёрнитыштісны и водителькӧд. Кӧр видзысьяслӧн чомйыс сулаліс миян чеччӧминсянь джык километра сайын. Сёрниысь тыдовтчис, мый найӧ локтӧмаӧсь Саранпаульысь, комияс. Гожӧм кежлӧ кӧръясӧн локтӧны таланьысь, а арнас бӧр мунӧны. Ёна пӧ пакӧститчисны ошъяс, кодъяс стадасьыс косялӧмаӧсь кӧръясӧс. Неважӧн на пӧ лыйим ӧтпыр квайт ошкӧс. А лӧддза-номъя тӧлысь шӧрын усьӧма дас сантиметр судта лым.

Кор тӧдмалі, мый найӧ коми кӧр видзысьяс, дзик пыр жӧ садьмис меын туялысь, окота вӧлі пуксьӧдны найӧс воча да юасьны, юасьны кӧр дор олӧм йывсьыс. Сӧмын эз вӧв ни кад, ни аппаратура. Весиг ручка ни бумагатор эг босьтлы.

Кӧр видзысьяслӧн чом дорті ми сэсся мунім водзӧ. Миянлы инструктор вӧлі сӧмын индалӧ, а ми мунім водзланьӧ. А сійӧ ачыс век вӧлі бӧрын – виччысис кольччысьясӧс. Вочасӧн кайим Бӧлбанъю бокті вывлань, вуджим юсӧ да веськӧдчим войколанінӧ.

Нопъясӧн восьлалігӧн вуджим нюраин, некымын шор да ю, чеччалім изъяс вывті, но тшӧкыдджыка – тайӧ талялӧм нин ордым. Туй индысьӧн вӧлі тур – из вылӧ изъя пас. Паныдасьлісны Сӧвет кадӧ эновтӧм кӧртъяс: трубаяс, неыджыд вагонетка, рельсъяс, сімӧм вездеход. Тані пӧ геологъяс ас кадӧ ёна корсьысьӧмаӧсь, перйӧмаӧсь штольняясысь кварц, тӧдмалӧмаӧсь изъя пӧрӧдасӧ. Изъя кернъяс век на сюралӧны. Локтысь-мунысьяс босьтӧны найӧс козин пыдди.

Бӧлбанъю вуджтӧдз туй потшӧсалісны кӧръяс, кодъяс вӧтчӧмаӧсь Манарагасянь локтысь туристъяс бӧрся. Ковмис и миянлы перйыны печенньӧ, номсӧдлыны найӧс. Восьлалігӧн кывлім кӧр видзысь пастуксянь ружйӧысь лыйӧмъяс. Окота вӧлі тӧдмавны, мый лоис. Гашкӧ, неминуча кутшӧмкӧ, колӧ сылы отсӧг.

Нёль-ӧ-витысь шойччӧм бӧрын час сизимын воим войколанінӧ – Валдик инӧдз, дзик пыр жӧ зэвтім палаткаяс. Ӧнія палаткаяссӧ тэчны кокни, ӧти морт и вермас сувтӧдны. А помнита на сійӧ кадсӧ, кор палатка сувтӧдӧм могысь колӧ вӧлі корсьны зоръяс, тувъяс. А вӧрыс кӧ матын абу, сідзкӧ и палаткаыд оз сувт.

Кор ставныс нин воисны, чукӧртчим пызан сайӧ сёйны, тӧдмасьны. Чукӧрмӧма дас нёль морта котыр. Арлыд сертиыс – комын арӧсысь томджыкыс абу, эм ветымын сайӧ арӧса пенсионеркаяс. Быдӧн уджалӧ нин, унаӧн ветлӧмаӧсь некымын походӧ (тшӧтш и мукӧд регионӧ), кывтлӧмаӧсь ю кузя катамаранӧн. Тӧдса налы ӧнія туризмлӧн нырвизьяс, бӧрйӧмаӧсь кокниджык да шоныдджык паськӧм, босьтӧмаӧсь быдсяма коланаторсӧ (шондіысь крем, помада, быдсикас бурдӧдчан, пауэр-банк да с.в.).

Менам висьталанторйыс вӧлі этша – мися, школьникӧн подӧн некымынысь ветлі Кадамӧ, Донтыӧ, быд во жӧдза вӧрті-нюрті, а походӧ мунтӧдз ёна тренируйтчи: турун пукті – ытшки, курті, турун юр новлӧдлі. Мыйтакӧ тайӧ лы-сьӧм песӧмыс дасьтіс походын венны сьӧкыдлунъяссӧ. Медводдза лунас мунім 9 км, мудз личӧдӧм бӧрын водім узьны.

Медводдза юкӧн тані.

Водзӧ лоӧ на ....

Гӧгӧрвоӧдӧм: Гижӧдсӧ нимта "Манарагаӧн" - сы вӧсна мый, тайӧ гӧраыс медмича, медся аслыспӧлӧс, нимыс мича, и татчӧ волӧмыс медъёна менӧ шензьӧдіс. Манарага - став ветлӧмыслӧн медшӧр могыс, кульминацияыс.